Czy w rozumieniu ustawy utworem może być jedynie dzieło sztuki? Wybitny przejaw kunsztu artystycznego? Dzieło, którego charakter jest ewidentnie znakomity i nadprzeciętny? Na szczęście nie. Gdyby tak właśnie było, ochroną prawnoautorską moglibyśmy objąć tylko wybrane dzieła, jednak komu przyszłoby je oceniać? Dziełem, które będzie można zakwalifikować jako utwór będzie to, co jest przejawem twórczej działalności, posiada indywidualny charakter oraz zostało ustalone choćby miało postać nieukończoną. Może być to zatem i dzieło sztuki i powszechnie uznana za kicz grafika. Nie ma zatem znaczenia to jaką wartość artystyczną dane dzieło przedstawia.

Żeby określić rezultat pracy intelektualnej człowieka utworem nie zwraca się uwagi na osobiste cechy twórcy takie jak np. jego przekonanie o twórczym charakterze dzieła, sam przebieg procesu tworzenia czy cechy dzieła takie jak wielkość, kształt, przeznaczenie czy wartość estetyczna. Tworzyć można na wiele sposobów natomiast sam proces twórczy może być również wynikiem przypadku, co nie umniejsza stworzonemu dziełu cech, które czynią go utworem.

Jak zatem ocenić twórczość i indywidualność danego dzieła?

Z twórczością mamy do czynienia wtedy, kiedy subiektywnie powstaje coś nowego, co jest wytworem intelektu człowieka o kreacyjnym charakterze. Indywidualności dzieła nie mierzymy natomiast poprzez szukanie w nim osobowości twórcy, ale poprzez znalezienie pewnego wyraźnego indywidualnego charakteru, który wyróżnia dane dzieło na tle innych. Uznaje się zatem, że cecha indywidualności przesądza o tym, że dzieło może pochodzić tylko od jednego, konkretnego autora, posiada pewien jego pierwiastek twórczy. Bywają jednak przypadki kiedy to podobne lub prawie identyczne dzieło powstaje stworzone w niewiedzy dwóch nieznających się osób. Jak rozstrzygnąć taki przypadek? Głównie poprzez przeanalizowanie obu tych dzieł w poszukiwaniu indywidualnego charakteru. Bada się wtedy czy podobne dzieło mogłoby być stworzone przez innych ludzi, jeżeli tak to nie mamy do czynienia z utworem, ponieważ coś co może powstać spod wielu rąk niczym szczególnym nie może się wyróżniać. Kiedy jednak oba dzieła spełniają cechu utworu powinniśmy przyjrzeć się czy nie mamy czasem do czynienia z ewidentnym plagiatem, ponieważ tego typu równoczesna twórczość jest bardzo rzadka, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwa, zwłaszcza jeżeli chodzi o utwór wyrażony słowem, np. książkę, której nie można skopiować w zupełnej niewiedzy.

Na koniec warto dodać, że aby objąć ochroną prawnoautorską stworzony przez twórcę utwór nie trzeba dokonywać żadnych formalności. Ochrona ta bowiem powstaje od momentu ustalenia dzieła jednak ważne jest aby od tej chwili odpowiednio o swoje prawa autorskie zadbać o czym będzie mowa w kolejnym wpisie.

 

Fot.:  Kohlmann Sascha

www.imcreator.com